Interview 26 mrt

Ja, de muntprijs blijft hetzelfde. En ja, er komt meer harde gitaarmuziek op Lowlands. Want, zo zegt directeur Eric van Eerdenburg, er wordt echt wel geluisterd. Al heeft hij wanneer hij op zijn festival rondwandelt, het idee dat het met de sfeer nog steeds heel erg goed zit. “Ik kreeg bijna het gevoel toeschouwer te zijn bij een groot ritueel feest van een Afrikaanse stam.”

Hoe kijk je terug op Lowlands 2012?
“Ik vond het zelf een fantastisch editie. Ik ben blij dat we niet zwaar in het jubileumjaar zijn gaan hangen. En het was legendarisch dat het zo tropisch heet en afzien was. Daarnaast is het natuurlijk vrij uitzonderlijk dat we een act als de Foo Fighters konden boeken. Zij zijn eigenlijk buiten onze league, maar omdat ze de inhaalgig van Pukkelpop hadden, laat je dat niet lopen. Het is super als ze willen komen, dat moet je gewoon doen.”

Is hiermee de schuld ten opzichte van 2011 vereffend?
“Ik vind niet dat er sprake was van schuld. Het ene jaar is er meer op toer dan het andere jaar, het ene jaar zijn er meer acts in Lowlandssfeer, dan het andere.
Ik ben blij dat we het zo opgelost hebben. We hebben twee jaar geleden geen rare sprongen gemaakt en daarna de kans gehad om het vorig jaar goed te maken. Ik vind het vooral belangrijk dat over de lijn van meerdere jaren de headliners goed zijn, er kan een keer een jaartje wat minder tussenzitten, maar dat is dan niet erg. Ik vind het enorm belangrijk dat het geheel klopt, dat het programma onder de headliners goed aansluit bij wat er nu gaande is.”

Het weer, hoe verloopt zo’n crisissituatie?
“De tropische hitte was ongekend. Dat is in zo’n omgeving wel degelijk een extra risico, je runt wel een stad van 55.000 mensen. We hebben een extra vergadering belegd hoe we in de communicatie duidelijk konden maken dat mensen veel water moesten drinken: in de Daily Paradise, op de beeldschermen, met de presentatoren, enzovoorts. Vitens mailde de waterdruk te zullen opvoeren. Bovendien hebben we ontzettend veel extra watertappunten neergezet. En drinken heeft het publiek uiteindelijk en masse gedaan. Na afloop kregen we van de medische dienst complimenten dat er zo weinig ernstigs is gebeurd. Negen mensen zijn voor checks naar het ziekenhuis geweest, maar die zijn op één na allemaal weer terug gekomen naar het festival.”

Wat was de invloed van het weer?
“Wij zagen dat het tempo van de mensen enorm naar beneden ging. Er werd ten opzichte van eerdere jaren in de middag veel minder bier gedronken. Zodra het koeler werd ging het meer bruisen. Het eten kwam ook later op gang. En alles ging veel langer door.”

Hoe kom je tot het besluit om de Foo Fighters een half uur eerder te beëindigen?
“Die beslissing hebben zij zelf genomen. Ik stond backstage; Dave Grohl zag eruit of hij in een zwembad was gevallen. Halverwege de show was ie ook even verdwenen, toen zat ie achter het podium te drinken om zijn vochtgehalte op peil te brengen. We hebben er alles aan gedaan om het aangenamer te maken op het podium, vanuit het hele terrein werden extra ventilatoren bijgesleept. Het was gewoon extreem. Dan moet je begrip hebben voor hun besluit en er niet over zaniken. Ze hebben er een paar nummertjes uitgehaald. Nou en, ik vond het een geweldige show.”

Veranderend publiek en het nachtprogramma

Tijdens de Foo Fighters speelde ook Wilco in de India. En ondanks de kwaliteit van deze band, stond de tent nog niet half vol…
“Ik vond het een beetje schrijnend om te zien hoe weinig belangstelling er voor was. Het is jammer dat die buiten de boot gaan vallen, maar het spreekt niet meer aan bij mensen jonger dan 25 jaar. Dan moet je vaststellen dat het nog steeds een fantastische band is, maar niet voor Lowlands. Wilco kan dan beter in de HMH of Paradiso staan.”

Want wat vind je van de eeuwige discussie over een veranderend publiek? Of over de bewering dat Lowlands een nachtfestival wordt?
“Vorig jaar zei ik al dat 85 procent van de bezoekers al één of meer keren op Lowlands geweest. Dus wat dat betreft verandert er weinig. Je merkt dat er een groepje mensen is die zich roert: ‘Je bent niet een echte muziekliefhebber!’ Maar wie koopt er nu een kaartje voor 185 euro, een half jaar van tevoren, als je geen echte muziekliefhebber bent? Ik vind het gezanik. Alsof het ene, van muziek genieten, niet samen kan gaan met het ander, feesten. In clubs als bijvoorbeeld Tivoli is een belangrijk onderdeel van een avondje uit dat je na een optreden kan dansen en feesten. Dat is op Lowlands ook al vanaf het begin zo. Glastonbury is een festival waar de kaarten binnen vier uur uitverkocht zijn. Dat is al jaren zo, en het is nog steeds een heel leuk publiek.”

“We zijn een dag- en nachtfestival, zijn we altijd geweest. Maar het is een waarheid als een koe dat elektronische muziek volwassen is geworden. De dance-scene is veel belangrijker geworden de afgelopen jaren, ook voor het alternatieve publiek. Chase & Status, Skrillex, The Knife, dat zijn nu ook grote acts geworden. Die doen niet meer onder voor drum-bas-gitaarbandjes. Dj’s hebben dezelfde status als rocksterren gekregen. De nacht hoort er dus onlosmakelijk bij, nog onlosmakelijker dan vroeger.
Maar het is wel oppassen. Er zijn acts die beter bij Mysteryland passen dan bij ons. Wij zoeken die dj’s die ook een cross-over hebben met het live-publiek, die dezelfde scherpte houden als bandjes. Pitch wordt bijvoorbeeld door dezelfde dance-boekers geboekt als die van Lowlands. We hebben als het ware de X-ray en de Bravo uit Lowlands getrokken en naar de Westergasfabriek gebracht. Ook daar zie je een ander publiek dan bijvoorbeeld Sensation.
Ik vind het belangrijk dat het dagprogramma net zo vol is als het nachtprogramma. En dat is nog steeds zo.”

Lezersvragen: waarom houden bandjes strikt om elf uur op en waarom is er zo weinig beeld van de nacht?
“We hebben een vergunning om tot elf uur zoveel lawaai te mogen maken als we kunnen. Daarna wordt het veel minder en moet de volumeknop naar beneden. Live-bands – die met meer dynamiek te maken hebben – kunnen daardoor niet meer spelen. ‘s Nachts hebben we twee podia waar we prioriteit aangeven om lawaai te maken. De rest wordt veel minder. het geluidsniveau rond het festival wordt gemeten; zodra we buiten vergunning gaan, loopt deze gevaar. En onze vergunning is zo bijzonder, dat we daar erg zuinig op zijn.
De reden waarom er minder beeld van ’s nachts is, is omdat dat een redactionele keuze is van de VPRO/3FM. Kosten spelen een belangrijke rol daarbij. Dan zouden we in shifts moeten werken waarbij we 18 uur materiaal draaien, dat kost gewoon te veel.”

Logistiek achter Lowlands

Wie zijn de mensen achter Lowlands?
“We zijn met een man of dertig die permanent aan het festival werken, de kerngroep. Als je dan niet enorm betrokken bent, niet denkt in mogelijkheden maar in problemen, als je geen gevoel voor humor hebt, dan gaat het niet.
Lowlands is één grote verzameling deelprojecten. We hebben mensen voor theater, film, voor sponsoren om te zorgen dat zij wat meer brengen dan alleen reclamevlaggen. Je moet dus vaak extra stappen zetten en elkaar ruimte geven, zo stuw je elkaar op.”

En ben jij de spin in het web?
“Niet de enige, maar ik ben uiteindelijk wel verantwoordelijk voor dat alles er staat. En soms ben ik de aanjager van vernieuwing en verandering, dat is mijn rol in het geheel, want anders doet niemand het.
Lowlands is nog steeds een festival dat we zelf willen zien als we naar een festival zouden gaan. Er gaan wel eens wat mensen uit de organisatie weg en er komen mensen bij. Op die manier blijft het fris. En er komt veel creativiteit op ons af. Het festival is voor een deel gecrowdsourcet. Ik krijg veel mail binnen van mensen die iets willen doen op Lowlands. Vooral veel dingen voor de randprogrammering en de aankledingsobjecten.”

Hoe belangrijk is die randprogrammering voor Lowlands?
“De randprogrammering bepaalt het festival. De bands, de acts, dat is de verbindende factor. Maar het randprogramma en de aankleding maken het karakter en het onderscheidend vermogen van een festival. Line-up-festivals zoals Rock Werchter en Pinkpop zijn zwaar afhankelijk van het programma. Als die niet goed is, raakt het niet uitverkocht. Daarnaast heb je de – ik noem het maar de lifestyle-festivals, als Glastonbury. Dat is als een stad waarvan je weet: een heleboel leuke mensen die ik ken gaan daar naartoe. Daar zijn randprogrammering, aankleding en locatie belangrijk. De verbeelding gaat een rol spelen. Dat is het magische aan die plek.”

Waar zijn jullie nu in de organisatie?
“De grootste discussiepunten komen nu. Nu de laatste spotjes gevuld moeten worden op de muziekpodia. Dus welke band boek je wel of niet. De muziekboekers moeten daar dan onderling uit zien te komen. Ik wil het woord oorlog niet noemen, maar…(lacht)”

Welke acts boek je dan wel, welke niet?
“We proberen in de programmering altijd de acts te pakken die nieuw en relevant zijn of nog steeds relevant zijn. We proberen een festival te zijn dat nieuwe muziek brengt, nieuwe stromingen. Dat betekent niet dat acts die daaraan niet voldoen direct afvallen. Het is geen wettelijk vastgelegde formule, maar een streven. We proberen ons profiel te behouden. Wanneer er een goede act is die nog gaat groeien en fantastisch kan presteren, kies je die eerder dan een ook goede band die op de weg naar beneden is.”

En hoe past Slayer hierin?
“Dat is zo’n klassieker! Nog steeds een heel relevante act ook. Die werd aangeboden en het lijkt ons geweldig om ze een keer te doen. Er wordt vaak gevraagd om meer hardere muziek. Dat is moeilijk, want die toeren vaak op een ander moment van het festivalseizoen. Maar dit jaar komt er wat meer harde muziek. Ik zeg niet welke, maar er wordt geluisterd, dat is het belangrijkste.”

Hoe komt het dat jullie zo laat pas bands bekend maken?
“Het werkt als volgt. In de weken rondom Lowlands zitten een aantal festivals. Agents krijgen vanuit heel Europa biedingen. Er zit een heel zakelijke wereld achter, de prijzen voor live stijgen echt de pan uit. Uiteindelijk vindt de agent dat je genoeg geeft en gaat ie naar de toermanager: ‘Past dit allemaal?’ Vaak willen de acts niet meer dan drie keer in een weekend spelen, anders worden de kelen schor of is het niet te rijden. Je wordt dus nogal lang aan het lijntje gehouden. Al zijn we zelf al verder met programmeren en heeft de agent positief geadviseerd aan de band of manager, van de act hebben we vaak nog niet definitief gehoord dat ze komen. En we kunnen alleen bekend maken wat al bevestigd is.
Agenten willen ook vaak meer controle dan wij ze kunnen geven. Er zit een grote irrationele factor in deze business, en dat gaat af en toe best ver. Er zijn enorme ego’s: ‘Ik ben groter dan die. Ik wil hoger op de poster dan hem.’ Ze willen weten wie voor of na ze op hetzelfde podium staan, bevalt dit niet dan willen ze op een ander podium, enzovoorts. Eens kwam er een band met zeven bussen, ieder bandlid had zijn eigen bus. Zij plakten tape op alle beschikbare wc’s : ‘Deze wc is alleen voor…’. Nee, ik ga niet zeggen welke band dat was.
Maar uiteindelijk wordt het steeds moeilijker om die dingen onder de pet te houden. Het komt toch altijd wel weer uit, al is het via een roadie die enthousiast vertelt dat ie naar Lowlands gaat. Dus, door de bank genomen, maken we acts bekend wanneer het door alle partijen bevestigd is.”

Vanuit het publiek: hoe zit het met de banden met MOJO en 3FM?
“Laat ik het nog maar eens zeggen. Lowlands is bedacht door mensen van Mojo, Lowlands is van Mojo. Er is geen leiband, we zijn onderdeel van Mojo. Mojo-programmeurs programmeren het festival, en dat al twintig jaar lang.
Wat betreft 3FM, zij zijn voor ons heel belangrijk. Zij zijn de enige zender in de ether die nieuwe muziek als eerste oppikken, de andere zenders volgen. 3FM is de afgelopen twintig jaar ook nogal opgeschoven. Ze waren eerst veel behoudender, maar 3FM is nu de plek waar veel muziek doorbreekt vanuit de alternatieve scene. Als je kijkt naar de megahits van afgelopen tijd, dat zijn bijvoorbeeld Foals, Fall Out Boy en Biffy Clyro.
3FM brengt nu een hele hoop acts die anders verborgen zouden blijven in de alternatieve scene. In de beginjaren heb ik als directeur van Lowlands nog wel eens een flinke discussie gehad met de toenmalige 3FM-directeur. Zo van, man, draai nou toch eens dit of dat. Dat is nu niet meer zo. De pareltjes die ze eruit pikken – die in mijn ogen de pareltjes zijn – dat zijn toch de nieuwe grote namen voor de toekomst.”

Concurrentie

Het nieuwe festival Best Kept Secret gooit hoge ogen met haar line-up, maar ook in het Lowlandsweekend zijn er andere festivals in onder meer Duitsland, Engeland, en België.
“Concurrentie is er altijd al geweest, en nu wat dichter om de hoek. Zo is het, it’s a free world. Maar wat je in zijn algemeenheid kunt zeggen, is dat concurrentie voor de kaartkoper vaak slecht nieuws is. Als drie festivals vechten om een act, gaan de prijzen omhoog. Meestal gaan de prijzen door concurrentie omlaag, maar concurrentie in de muziekwereld betekent dat prijzen omhoog gaan. En het betekent ook vaak verwaterde programma’s. In Amerika komt festivalcultuur op, in Oost-Europa komt die op. Daar kunnen we als muziekliefhebber last van gaan krijgen. Dat is het lastige van concurrentie. Maar de goede kant is dat er nieuwe concepten ontstaan, dat je als organisatie vooruit geduwd wordt om nog meer waarde te bieden.”

Hoe spring jij als er festival tussenuit?
“Door continu te vernieuwen. Open te staan voor nieuwe ideeën. Neem bijvoorbeeld de livestreams op YouTube. Er zijn in de wereld een aantal belangrijke festivals: in Europa bijvoorbeeld Rock Werchter en Roskilde, beide zo’n 40 jaar oud, en relatieve nieuwkomers als Coachella en Bonnaroo in de VS. Die Amerikaanse festivals zijn door hun livestreams in één keer niet meer weg te slaan uit de agenda van de acts. En ik wil ook in die agenda’s!
Bij een heleboel agents is dat besef nog niet doorgedrongen en een hoop acts weten ook nog niet wat ze met die streams kunnen doen. Maar ik denk dat de streams een belangrijke rol gaan spelen. Het is investeren. De mediadruk die een festival kan zetten richting in het publiek wordt heel belangrijk.
Ik zit in een wereldmarkt. Mijn concurrenten zijn niet Paaspop of Zomerparkfestival maar V Festival in Engeland en Summer Sonic in Japan. En die willen allemaal goede bands.”

Een heet hangijzer: vorig jaar ging de kaartprijzen drastisch omhoog vanwege de btw-verhoging, maar nu die is teruggedraaid daalt de prijs niet?
“Het verschil zit in wat we overhouden na de aftrek van de btw. We hebben in 2011 de btw-verhoging net op tijd omzeild. In 2012 zijn we twintig euro duurder geworden, maar dat was alleen maar btw. De prijs was dus netto hetzelfde, maar bruto niet. Nu is de btw teruggedraaid, maar de prijzen zijn natuurlijk sinds vorig jaar ook gestegen. We moesten voor afgelopen en komend jaar dus een inhaalslag van twee jaar maken. Ook de btw en accijns op drank is hoger geworden voor aankomend jaar.
De discussie over de prijzen hebben we intern enorm gevoerd. Uiteindelijk hebben we besloten de prijs voor tickets en consumptiemunten ten opzicht van vorig jaar voor de bezoekers gelijk te houden. De muntprijs op €2,60 en de tickets op €185. De drempel van €185 euro hadden we toch al genomen. Hadden we de ticketprijzen verlaagd, dan zou de muntprijs omhoog moeten.”

Verandert er verder nog iets?
“Er komen niet meer tenten, maar sommige krijgen wel een andere plek. Dat is alles wat ik er nu over kan zeggen.”

Afrikaanse rituelen

Kun je eigenlijk genieten op je eigen festival?
“Ik zou best wel eens als bezoeker naar mijn eigen festival willen gaan. Maar het is heel moeilijk om het festival, met de verantwoordelijkheden die je hebt, echt als bezoeker te zien. Ik probeer tijdens het festival wel veel te delegeren om toch zoveel mogelijk met bezoekersogen te kijken. Hoe het eruit ziet, hoe het voelt. Ik loop donderdagnacht ook over de camping. Ik ben wel meer ontspannen omdat ik weet dat het in goede handen is.
Om echt te genieten ga ik naar festivals in het buitenland, zoals naar de VS, Roskilde, om daar bands te kijken, ideetjes op te doen, het allemaal over me heen te laten vallen en lekker een beetje dronken te worden.”

Wanneer is het festival geslaagd?
“Het gevoel wanneer je tussen het publiek loopt, wanneer je op de camping loopt, dat je ziet dat er een goede vibe hangt. Dat is de belangrijkste graadmeter: de sfeer.
Een paar jaar geleden was het op zondag tegen sluitingstijd zo uitbundig. Toen dacht ik: dit is wel heel bijzonder, dat het dit losmaakt in mensen. Ik zie het als moderne rituelen. Ik kreeg bijna het gevoel toeschouwer te zijn bij een groot ritueel feest van een Afrikaanse stam. Dat soort structuren zie ik in mensen los komen. Ik ben wel trots dat we als team, als festival, dit teweeg brengen bij mensen. De goede mood, de saamhorigheid. Het is natuurlijk drie dagen lang een soort schijnwereld, maar het is wel mooi dat het er is. Een fata morgana in de polder.”